مقاله تأثیر نفت عراق بر اقتصاد جهان پس از سرنگونگی رژیم صدام

مقاله تأثیر نفت عراق بر اقتصاد جهان پس از سرنگونگی رژیم صدام

طرح مساله:

حمله امریكابه عراق با وجود هزینه‌های كلان سیاسی و اقتصادی‌اش برای این كشور، از دیدگاه اقتصادی گسترش و تعمیق و تحمیل رژیم سرمایه داری است، كه قلب تپنده آن را نفت تشكیل می‌دهد. این جنگ به خاطر تصاحب منابع نفتی عراق نبود، ولی نفت همواره ماده‌ای استراتژیك برای اقتصاد نظام سرمایه‌داری محسوب می‌شود. از لحظ موقعیت ژئوپلتیك عراق در بطن منطقه نفت خیر خاورمیانه قرار دارد. به دلیل سیاستهای غلط حزب بعث در اقتصاد عراق، در حال حاضر بیش از 95% درآمدهای این كشور را در آمدهای حاصل از فروش نفت تشكیل می‌دهد  0(یعنی اقتصاد كاملا تك محصولی) ذخایر  اثبات شده نفت این كشور 115 میلیارد بشكه است كه بعد از  عربستان دومین كشور نفت خیز جهان است و هنوز ذخایر اثبات نشده فراوانی نیز وجود دارد. اما تولید روزانه نفت در عراق به روزی 2 میلیون و 300 هزار بشكه محدود مانده است. به دلیل آنكه در اثر جنگ صنعت نفت عراق به شدت صدمه دید و بعد از جنگ نیز تاسیسات و خطوط لوله‌های نفت در عراق به ویژه خط لوله شمال كه نفت را از كركوك به بندر جیحان در تركیه انتقال می‌دهد،‌ به وسیله انفجارات بمب بی‌مصرف ماند. در رابطه با میزان استخراج نفت عراق با روزانه 1/2 میلیون بشكه نفت تولید می‌كند كه  حدود3/1میلیون بشكه آن صادر می‌شود. با در نظر گرفتن قیمت نفت بشكه‌ای 50 دلار میزان درآمدهای نفتی این كشور روزانه 56 میلیون دلار و در سال بیش از 23 میلیارد دلار خواهد بود. این در حالی است كه میزان تولید نفت عراق در زمان رژیم صدام روزانه بیشمار از 9/2 میلیون بشكه بوده است. جنگ عراق موجب افزایش شاخص سهام بورس در كشورهای حاشیه خلیج فارس شد و بسیاری از شركت های این كشورها قراردادهای پرسودی را امضا كردند اماكارشناسان اقتصادی عقیده دارند در دراز مدت كشورهای حاشیه خلیج فارس با بازگشت عراق به بازار نفت بیشتر از سودی كه در آغاز احیای اقتصادی عراق به دست می‌آورند، زیان خواهند دید.^( ) با اینكه هنوز برای سخن گفتن از رونق اقتصادی عراق زود است. اما نشانه‌هایی وجود دارد كه غول خفته عراق درآینده امكان دارد به یك قدرت اقتصادی منطقه‌ای تبدیل شود. علاوه بر ذخایر عظیم نفتی، این كشور دارای یك نیروی كار ماهر و یك اساس مستحكم برای توسعه كشاورزی نیز می‌باشد. در دراز مدت، رونق اقتصادی عراق عوارض منفی برای سایر كشورهای منطقه خواهد داشت. از همه مهمتر افت قیمت نفت است. پس از اینكه عراق تولید و صادرات نفت را با ظرفیت كامل آغاز كند. قیمتها سقوط خواهند كرد و درآمدهای نفتی سایر كشورهای خلیج بین 20 تا 25 درصد كاهش خواهد یافت. بدیهی است با توجه به عملیتهای انتحاری انفجار خطوط نفت و تاسیسات نفتی عراق، تیراندازی پراكنده به نیروهای ائتلاف، غارت تجهیزات نفتی، رواج گسترده قاچاق محصولات نفتی، جملگی حكایت از آن دارند كه تامین امنیت وثبات وراه اندازی تولید نفت عراق با دشواریهای فراوان مواجه است.  در شرایطی كه سرمایه‌گذاری لازم فقط برای رسیدن به سطح تولید پیش از جنگ، 7 میلیارد دلار برآورده شده است، روزانه حدود 7 تا 8 میلیون دلار هزینه اضافی نیز بر اثر عملیات خرابكارانه درماههای اول پس از سرنگونی صدام بر این كشور تحمیل شده است. البته نحوه بازسازی عراق آغاز شده است و طبق  طرحهای آمریكا محور قرار گرفتن نفت به عنوان مهمترین منبع برای بازسازی این كشور مورد توجه قرار گرفته است. و آمریكا قصد دارد صنعت نفت عراق را به طور كامل خصوصی كند. در این زمینه گفته می‌شود كه یكی از مدیران بریتیش پترولیوم به عنوان مسئول بازسازی صنعت نفت عراق تعیین خواهد شد.

1- جواد ذاكر كارشناسی اقتصادی، عنوان مقاله افت یارانه‌های حزب بعث برای مدیران جدید اقتصاد عراق جمعه 29 آریل 2005 جام جم آن لاین

1- هرمان شر، عنوان مقاله: چالشهای صنعت نفت در عراق، ترجمه: عباس فیاضی منش، مجله آفتاب، شماره 23 اسفند 1382

1- هوكمركولیك، عنوان مقاله:‌ بی‌نصیب از نفت عراق، مترجم آتوسابی طرف منبع اكونومیست، 5 آوریل 2005

فهرست مطالب

عنوان ............................................................................. صفحه

فصل اول (كلیات)

طرح مسئله............................................................................................................. 1

اهداف تحقیق ........................................................................................................ 3

اهمیت تحقیق.......................................................................................................... 3

سوال اصلی........................................................................................................... 4

سوال فرعی........................................................................................................... 4

فرضیه تحقیق........................................................................................................ 4

متغیرها و  مفاهیم عملیاتی ................................................................................... 4

روش تحقیق........................................................................................................... 4

مشكلات و موانع تحقیق......................................................................................... 5

سازماندهی تحقیق................................................................................................. 5

 فصل دوم:‌ نفت عراق و مسئله جنگ

الف:‌ ریشه‌های جنگ دوم خلیج فارس و مسئله نفت............................................. 6

ب: اثرات جنگ دوم خلیج فارس بر افزایش قیمت نفت.......................................... 9

فصل سوم: نفت و اقتصاد جهانی

الف: علت افزایش عوائد نفتی اوپك از سال 2003 به بعد...................................... 14

فهرست مطالب

عنوان ............................................................................. صفحه

ب: تاثیر افزایش قیمت نفت بر اقتصاد كشورهای صادر كننده نفت...................... 16

ج: تاثیر افزایش قیمت نفت بر اقتصاد كشورهای وارد كننده نفت......................... 17

نتیجه گیری ........................................................................................................... 19

منابع و ماخذ.......................................................................................................... 29