مقاله بررسی افت تحصیلی دانش آموزان

مقاله بررسی افت تحصیلی دانش آموزان در 43 صفحه ورد قابل ویرایش 

افت تحصیلی

یكی از مباحث مطرح در محافل آموزشی و پرورشی درحال حاضر، افت تحصیلی دانش آموزان می باشد، اما این معضل چرا و چگونه شكل گرفته است؟ یكی از مسائل و  مشكلات اساسی نظام آموزشی هركشوری، مسأله افت تحصیلی است.

این موضوع هرساله هزینه های بسیار بالایی را دربرداشته و دورنمای پیشرفت و توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی كشورها را مبهم می كند. مطابق مطالعات انجام شده، این مشكل هرسال افزایش می یابد و بسیاری از دانش آموزان و حتی دانشجویان، نمی توانند از پس مواد و محتوای آموزشی طراحی و تدوین شده برآیند یا آنها در موعد مقرر انجام دهند.

زمانی این مسأله اهمیت بیشتری پیدا می كند كه بدانیم بسیاری از این افراد تونایی های لازم را برای كسب موفقیت دارند، ولی موفق نمی شوند. باید به مقوله افت تحصیلی توجه بیشتری كرد تا بتوان با شناخت آن، توانایی ها و شایستگی های كودكان و نوجوانان را بارور كرد.

افت تحصیلی كاهش عملكرد تحصیلی دانش آموز از سطحی رضایب بخش به سطحی نامطلوب است. توجه به تعریف فوق نشان می دهد مقایسه و سنجش عملكرد تحصیلی قبلی و فعلی دانش آموزان بهترین شاخص افت تحصیلی است.

مشكلاتی كه دراین ارتباط شایان توجه است، در ابعاد فرد، خانواده، مدرسه و جامعه خلاصه می شود. البته فقط درذهن و روی كاغذ می توان آنها را از یكدیگر مجزا كرد. این عوامل، گاه چنان درهم تنیده اند كه كنش متقابل دارند، كه تعیین نقش و سهم هركدام به دشواری امكانپذیر است.

علل فردی

مطالعات نشان داده است كه حدود 10 درصد از موارد افت تحصیلی به علت ناتوانی ذهنی و عدم كشش فرد است. البته دربسیاری موارد دانش آموزی را كه مشكل تحصیلی داشته و با تشخیص كمبود هوش به مراكز مشاوره ارجاع داده اند، پس از ارزیابی دقیق مشخص می شود دانش آموز هیچ ضعف شناختی یا هوشی ندارد و علت یا علل دیگری عامل مسأله است.

امروزه دیگر آن اهمیتی را كه درگذشته به هوش داده می شد، داده نمی شود و گفته می شودهر شخص با نردبان صفات شخصیتی خود راه تكامل و پیشرفت را طی می‌كند و آنچه مهم است، صبرو بردباری و بویژه پشتكار است.

ازبین 2 دانش آموز با بهره هوشی مساوی، دانش آموزی موفق تر می شود و پیشرفت تحصیلی بهتری دارد كه تلاش و پشتكار زیادتری داشته باشد. توجه: برای یادگیری و به یاد سپردن هر مطلبی اولین شرط، توجه به آن است.

بدیهی است اگر دانش آموز از هوش بالایی برخوردار باشد، ولی به مطلب یا موضوعی توجه نكند، نمی تواند آن را فراگیرد و علت افت و شكست تحصیلی بعضی دانش آموزان، ناشی از عدم توجه به معلم و موارد تدریس شده و نیز نداشت متن تمركز عوامل هنگام مطالعه و انجام تكالیف درسی است.

انگیزه: انگیزه ، به حالتهای درونی فردگرفته می شود كه موجب هدایت رفتار او به سوی نوعی هدف می شود و درواقع موتور حركت هر فردی است. محققان، نداشتن انگیزه پیشرفت را یكی از دلایل افت تحصیلی می دانند.

آشفتگی های عاطفی و هیجانی: مشكلات عاطفی و هیجانی دانش آموزان در مقاطع مختلف رشد می تواند آشفتگی های عاطفی وهیجانی را، مشكلات عاطفی و هیجانی روانی خاص هر مرحله از رشد می تواند باعث اشتغال خاطر، آسیب وارد آمدن به قوای هوشی، تحلیل انرژی ذهنی، عدم تمركز حواس و درنهایت افت تحصیلی دانش آموزان شود.

نارسائی هایی جسمی: دانش آموزانی كه دارای بنیه ای ضعی هستند از سلامت عمومی كامل برخوردار نیستند، نمی توانند به اندازه كافی كوشش وفعالیت داشته باشند. این دسته به دلیل داشتن استعداد ابتلا به انواع بیماری ها از پیشرفت درسی باز می مانند. وجود ضعف در این دسته به دلیل داشتن استعداد ابتلا به انواع بیماری ها از پیشرفت درسی باز می مانند. وجود ضعف در بینایی و شنوایی نیز سبب عقب ماندگی و افت تحصیلی می شود.

ناراحتی های مربوط به مراكز عصبی و ناهماهنگی های حسی و حركتی نیز درجای خود باعث افت تحصیلی می شوند.

درمیان خانواده

روابط و نظام ارزشی خانواده: مهمترین عامل مؤثر درشكل گیری نگرش دانش آموزان نسبت به تحصیل، خانواده است؛ این كه والدین با دانش آموزان و درس و تحصیل او چگونه برخورد كنند و در الگوهای تربیتی خود برای چه نوع رفتارهایی ارزش قائل می شوند، یكی از اجزای اساسی درشكل گیری نگرش دانش آموز نسبت به تحصیل است.

درموارد بسیاری علت افت تحصیلی یا شكست تحصیلی به جود نگرش های منفی، تضادها، مساعد نبودن شرایط خانواده از نظر عاطفی، رواین و ... برمی گردد.

مهمترین نقشی كه والدین ناخواسته و ناآگاهانه نه تنها محیط مساعدی را برای مطالعه فرزندان ایجاد نمی كنند، بلكه اصرار می ورزند دانش آموزان درمحلی آكنده از سرو صدا و محركهای مختلف مزاحم به انجام تكالیف بپردازند، ولی باید توجه داشت یادگیری درشرایطی بهتر صورت می گیرد كه در آن محیط آرام است و محركهایی مزاحم از جمله تلویزیون، بازی سایر كودكان و سروصداهای دیگر كمتر هستند. والدین با اجتناب از ترتیب دادن جشنها و مراسم مختلف یا شركت در آنها در ایام امتحانات می توانند برپیشرفت تحصیلی فرزندان خود تأثیر داشته باشند.

والدین می توانند به جای خرید اشیای غیرضروری برای دانش آموزان، كتابها و وسایل كمك آموزشی تهیه كنند تا از این طریق هم دانش آموزان اوقات فراغت خودرا به خوبی بگذرانند و هم به یادگیری آنها كمك شود.

متاسفانه دركشور ما، مطالعه كتابهای غیردرسی و كمك درسی كمتر متداول است، درحالی كه از طریق تهیه این گونه كتابها می توان كمك موثری به فرزندان كرد.

فقرمالی خانواده: یكی از عوامل افت تحصیلی كودك است، كه به طور غیرمستقیم برپیشرفت درسی او مؤثر است. محروم ماندن از غذای سالم و كافی ونداشتن استراحت لازم به علت فعالیتها و كارهای غیردرسی برای جبران فقر مالی موجب عقب ماندگی درسی می شود.

دركنار این موضوع، می توان فقر فرهنگی و بی سوادی یا كم سوادی والدین، فقدان والد یا والدین، وجود مشاجره و ناسازگاری بین والدین و درنهایت نحوه ارتباط دانش آموز با برادران و خواهران را هم درافت تحصیلی دخیل دانست.

درآموزش چه خبراست؟

گاهی علت افت تحصیلی یا شكست درسی دانش آموز را باید درمدرسه جستجو كرد. اهم عللی كه می توان از این نظر مورد بررسی قرار داد، به شرح ذیل است.

شیوه تدریس معلم: می توان گفت هر دانش آموز به شیوه خاصی مطالب درسی را درك و فرا می گیرد. وظیفه معلم است كه با شناخت دانش آموزان و آگاهی ازچگونگی كاربرد شیوه های مختلف تدریس مدل مناسبی برای تدریس انتخاب كند.

گاهی علت افت تحصیلی دانش آموز این است كه شیوه تدریس معلم مطابق روش یادگیری دانش آموز نیست. برنامه درسی مدرسه: گاهی علت افت تحصیلی  این است كه برنامه درسی طراحی شده از طرف مدرسه مناسب نیست؛ مثلا دروس نسبتاً سخت را پشت سر هم یا یا درساعاتی گذاشته اندكه عموماً دانش آموزان خسته هستند. انتظارات و پیش داوری های معلم: معلم در اولین برخورد با شاگردان خود سعی می كند، با پیشداوری خود آینده تحصیلی آنها را مجسم كند.

مطالعات نشان داده است كه این قضاوت ها برمیزان پیشرفت و یا شكست دانش آموزان در دروس تأثیر دارد، به این صورت كه اگر دانش آموزی كه نمرات متوسط دارد به یك معلم معرفی كنیم و به او بگوییم تیزهوش است و نمرات درخشانی خواهد آورد؛ خود این دادن نگرش در ارتباط معلم با دانش آموز تأثیر خواهد گذاشت و باعث پیشرفت درسی وی خواهد شد.

نتیجه این كه معلمان باید از پیش داوری بویژه از نوع منفی آن بپرهیزند، زیرا خود این امر منجر به شكست او خواهد شد.

شرایط فیزیكی كلاس: گرما یا سرمای بیش از حد كلاس، نامناسب بودن نظافت و نور كلاس، سر و صداهای غیرمعمول و تعداد بیش از حددانش آموزان دركلاس از جمله عواملی است كه ممكن است مشكلات تحصیلی را در پی داشته باشند.

تعویض مكرر معلمان: جابجایی معلمان درطول سال تحصیلی و ناتوانی بعضی دانش آموزان به منظور سازگاری باروش تدریس و خصوصیات معلم ممكن است بویژه درمقاطع آموزشی پایین تر، منجر به افت تحصیلی شود. ارزیابی نادرست معلمان از عملكرد دانش آموزان، كنترل نامناسب كلاس از سوی معلم، فقدان وسایل كمك آموزشی، كمبود كتب بررسی، عدم همكاری و ارتباط بین اولیا و مدرسه، عدم وجود نظم و انضابط دركلاس و مدرسه و كمبود فضاهای آموزشی از دیگر علل مؤثر در افت تحصیلی  دانش آموزان هستند.

اثرات افت تحصیلی

افت تحصیلی  و مردودی را نمی توان فقط به عنوان یك مشكل فردی مورد توجه قرارداد ؛ زیرا ابعاد و پیامدهای ناشی از آن بسیار فراتر و وسیع تر از مسائل شخصی و فردی است.

افت تحصیلی را نباید نادیده گرفت، زیرا از طرفی بین افت تحصیلی، مردودی و ترك تحصیل رابطه

لطمات اقتصادی برحوزه آموزشی، موجب نابسامانی های اجتماعی نیز می شود.

زمینه ساز افت تحصیلی  چیست؟

هیچ چیز مانند ضایعات تعلیم و تربیت درسرنوشت ما و دانش آموزان مؤثر نیست، زیرا نه تنها تعلیم و تربیت ناقص، بودجه ملی را هدر می دهد، بلكه از همه مهمتر، قسمتی از عمر كودكان و نوجوانان را هنگام تحصیلر درمدرسه كاملاً‌تلف می كند.

همچنین اگر بخش اعظم این افت تحصیلی  در دوران بلوغ اتفاق بیافتد، می تواند موجب بروز ناكامی در فرد شود. ارزشیابی های انجام شده درمورد كیفیت آموزشی نشان می دهد كه در سالهای اخیر با توجه به فراوانی تعداد مدارس و افراد مدرسه رو، تغییرات قابل توجهی از لحاظ كیفی در نظام آموزش و پرورش ما حاصل نشده است. فقر اقتصادی، وضع مسكن، میزان درآمد و تحصیلات والدین از عوامل افت تحصیلی می باشد. اغلب خانواده ها وقتی با مردود شدن بچه های خود مواجه می شوند، تازه با یك بازنگری ساده در دخل و خرج خانواده به عمق فاجعه پی می برند. از دید آنان در این هنگام هزینه های تحصیلی، وقت فرزندانشان و در نهایت تمامی وجین و هرس كردن كیفی آنان برای بار نشستن این محصول به خطا رفته است. فرض كنید باغبانی پس از یك سال تلاش، در مزرعه ای به جای درود گندم، با تلی از علفهای هرزه مواجه شود. او چه احساسی پیدا می كند؟ حال اگر از نگاه ملی به مقوله افت تحصیلی نگاه كنیم، فاجعه از این هم غمبارتر خواهد بود.

كاربرد اصلاح افت یا اتلاف (Wastage) در آموزش و پرورش از زبان اقتصاددانان گرفته شده است و لذا آنان آموزش و پرورش را به صنعتی تشبیه می‌كنند كه بخشی از سرمایه و مواد اولیه ای را كه باید به محصول نهایی تبدیل شود، تلف نموده است و در نتیجه مطلوبیت مورد انتظار را در جامعه به بار نیاورده است. شاید این تشبیه چندان خوشایند كارشناسان آموزشی نباشد و اصلاح قصور در تحصیل یا واماندگی از تحصیل مطلوبتر باشد.

با وجود این از نقطه نظر منابع مالی و بوجه ای كه جامعه در اختیار نهاد رسمی تعلیم و تربیت قرار می‌دهد، بدون شك آموزش و پرورش یكی از بزرگترین مشاغل كارآفرین اقتصادی جهان را داراست.

علاقه مندی خانواده ها به تحصیل و میزان سواد آنان تأثیر بسزایی در پیشرفت تحصیلی فرزندانشان دارد. مشخصه اصلی كودكان تیز هوش این است كه آنان در خانواده های پر مهر و محبتی رشد و بزرگ شده اند و والدین آنها علاقه وافری به یادگیری فرزندانشان داشته اند.